ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;

Με τον απολύτως αυστηρό επιστημονικό ορισμό της, οστεοπόρωση ορίζεται η σκελετική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μειωμένη οστική αντοχή που προδιαθέτει ένα άτομο σε κατάγματα. Αποτελεί την φυσική κατάληξη μιας διαδικασίας αποδόμησης της οστικής δομής και μείωσης της οστικής πυκνότητας του σκελετού που ξεκινάει μετά το 30ο έτος της ηλικίας μας.

Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση οστεοπόρωσης;

1) Κληρονομική προδιάθεση. To 80% της επιτυγχανόμενης μέγιστης οστικής πυκνότητας εξαρτάται από γονιδιακά αίτια. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν οικογένειες οστεοπορωτικών ασθενών, στις οποιες έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη οστεοπόρωσης μεταξύ αδελφών, ιδιαίτερα σε μονοζυγωτικές δίδυμες.
2) Πρόωρη εμμηνόπαυση. Μετά την εμμηνόπαυση πολλές γυναίκες εμφανίζουν αυξημένους ρυθμούς οστικής απώλειας Επομένως οι γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση (προ του 40 έτους) έχουν αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης
3) Διατροφή πτωχή σε ασβέστιο. . Επειδή μόνο το 20-40% του λαμβανόμενου από το στόμα ασβεστίου μπορεί να απορροφηθεί από το έντερο, οι ημερήσιες ανάγκες του ενήλικα είναι περίπου 1000 mg στοιχειακού ασβεστίου. Μετά την εμμηνόπαυση μειώνεται η δυνατότητα εντερικής απορρόφησης ασβεστίου με αποτέλεσμα το ισοζύγιο να επιτυγχάνεται μετά πρόσληψη 1500 mg ασβεστίου καθημερινά .
Οι διαιτητικές ανάγκες σε βιταμίνη D εξατομικεύονται ανάλογα με την ικανότητα απορρόφησης της βιταμίνης D από τις τροφές, την ηλιακή ακτινοβολία, τη γεωγραφική περιοχή και την περιεκτικότητα της μελανίνης στο δέρμα. Δυστυχώς καινούργιες έρευνες έδειξαν ότι παρά την μεγάλη ηλιοφάνεια στην χώρα μας, ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού των παρουσιάζει ανεπάρκεια της βιταμίνης D
4) Το κάπνισμα και μάλιστα η κατάχρηση του καπνίσματος (περισσότερα από 20 τσιγάρα καθημερινά) προδιαθέτει σε οστεοπόρωση. Αυτό πιθανόν οφείλεται στο γεγονός ότι οι καπνίστριες είναι μικρότερου σωματικού βάρους, έχουν ενωρίτερα εμμηνόπαυση, καταβολίζουν γρηγορότερα τα εξωγενώς χορηγούμενα οιστρογόνα.
5) Η κατάχρηση καφέ και τσαγιού προκαλεί μεγάλη απώλεια ασβεστίου με τα ούρα. Η αυξημένη πρόσληψη οινοπνευματωδών ποτών προκαλεί επίσης οστεοπόρωση, επιδρώντας στο μεταβολισμό της βιταμίνης D και δρώντας τοξικά στους κύτταρα που παράγουν οστική θεμέλια ουσία.
6) Η λήψη κορτιζόνης σε δόσεις μεγαλύτερες των 7.5 mg πρεδνιζολόνης καθημερινά και για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 3 μηνών προκαλεί συνήθως βαριά οστεοπόρωση. Άλλα φάρμακα που σχετίζονται με οστική απώλεια είναι η ηπαρίνη, τα αντιεπιληπτικά και η υπερδοσολογία θυρεοειδικών σκευασμάτων.
7) Πολλες παθησεις όπως ο υπερθυρεοειδισμός,παθησεις των παραθυρεοειδων αδενων, ρευματολογικες νοσοι, παθησεις του γαστρεντερικού συστηματος, των νεφρων, του αιματος προκαλουν χαμηλη οστικη μαζα.Επισης ο ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης (τυπου Ι) είναι γνωστή αιτία πρόκλησης οστεοπόρωσης.
8) Ο σωματικός τύπος και το βάρος του σώματος έχει δειχθεί ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στο ρυθμό της οστικής απώλειας. Οι παχύσαρκες γυναίκες προστατεύονται από ταχεία οστική απώλεια, σε σχέση με τις αδύνατες, μετά την εμμηνόπαυση, ενώ αντίθετα το χαμηλό σωματικό βάρος είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες οστεοπόρωσης
9) Η επίδραση της σωματικής αδράνειας στην οστική απώλεια που παρατηρείται μετεμμηνοπαυσιακά έχει δειχθεί κυρίως σε άτομα που έχουν ακινητοποιηθεί ή ζουν καθιστική ζωή. Αντίθετα, η συστηματική άσκηση βοηθά στην αναστολή της οστικής απώλειας. Σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες η δράση αυτή είναι μεγαλύτερη όταν συνοδεύεται από ορμονική υποκατάσταση και επαρκή πρόσληψη ασβεστίου.
Η διάγνωση της νόσου γίνεται με την μέθοδο της διπλής απορρόφησης ακτίνων Χ με την οποία μετριέται η οστική πυκνότητα. Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου παραμένει το σημείο κλειδί για την αποτελεσματικότερη θεραπεία της.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ν. ΚΑΚΛΑΜΑΝΗΣ
Χειρουργός Ορθοπαιδικός